Theo truyền thống Việt Nam, gia đình đóng vai trò rất lớn trong cuộc đời mỗi con người. Người ta sinh ra, lớn lên, trưởng thành, thậm chí cả khi nhắm mắt xuôi tay vẫn gắn chặt với gia đình. Do kinh tế xưa của Việt Nam là tự cấp tự túc nên gia đình thực sự là một thiết chế xã hội thu nhỏ. Thiết chế ấy có những quy luật vận động riêng của nó, không chỉ dựa trên những quy định do luật pháp đề ra mà còn bị chi phối bởi quan niệm, truyền thống ứng xử, tập tục, lề thói của từng vùng miền, bị ràng buộc bởi các tiêu chí riêng của dòng tộc. Tuy nhiên, mỗi gia đình lại nằm trong một gia đình lớn là cộng đồng làng xã, mở rộng ra là đại gia đình dân tộc nên đều có những đặc điểm chung. Những đặc điểm này trong quá trình vận động đã hình thành nên văn hóa truyền thống trong gia đình người Việt.
Tới nay, xã hội hiện đại khiến các gia đình hạt nhân trở nên phổ biến. Nhiều tập tục, lề thói theo thời gian đã dần biến mất nhưng cốt lõi của truyền thống văn hóa với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, ông bà, cha mẹ, thờ các vị thần bảo hộ gia đình, các lễ tiết trong năm... vẫn được lưu truyền. Vì thế, nghiên cứu về “Nhà xưa, nếp cũ” là thực sự cần thiết nhằm giúp độc giả hiểu rõ hơn về truyền thống gia đình trong xã hội Việt Nam, nhận thức được những nét đẹp trong ứng xử để phát huy đồng thời giúp các cán | bộ làm công tác văn hóa tại các địa phương có thêm tư liệu hữu ích trong cuộc vận động xây dựng nếp sống mới của con người Việt Nam hiện đại.